Ορισμένοι άνθρωποι μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και να βάλουν όρια όχι με επιθετικό τρόπο, αλλά με διεκδικητικό.
Διαβάστε επίσης: Πάντα θέλουμε κάτι άλλο από αυτό που έχουμε…
Οι διεκδικητικοί άνθρωποι δηλώνουν στους άλλους πότε νιώθουν ότι δεν τους φέρονται σωστά και λένε «όχι» σε παράλογες απαιτήσεις.
Η ικανότητα αυτή έχει να κάνει με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας. Αν και τα βιβλιογραφικά ευρήματα στο παρελθόν έδειξαν ότι η διεκδικητική συμπεριφορά συνδέεται άμεσα με τα καλά συναισθήματα που έχουμε για τον εαυτό μας (self- liking, self-confidence) και με το να βλέπουμε τον εαυτό μας ως ικανό, ψυχολόγοι από το Kiel University στη Γερμανία, υποστηρίζουν ότι αυτοί οι δύο παράγοντες είναι μικρής σημασίας και το κλειδί για τη διεκδικητική συμπεριφορά είναι ο αυτοσεβασμός και το να διαθέτει κανείς τη γνώση και την πεποίθηση ότι υπάρχει αξιοπρέπεια και σεβασμός στα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.
Σε τρεις έρευνες που δημοσιεύτηκαν στο journal Self and Identity, οι ψυχολόγοι αναλύουν ως ψυχολογικό φαινόμενο τον αυτοσεβασμό και το πώς αυτός συνδέεται με τη διεκδικητική συμπεριφορά.
Για την έρευνα χρησιμοποίησαν ένα ερωτηματολόγιο αυτοαναφοράς 4 προτάσεων σχετικά με τον αυτοσεβασμό, το οποίο στηρίχτηκε στο κατά πόσο οι συμμετέχοντες συμφωνούν με τις παρακάτω δηλώσεις:
Στην καθημερινή μου ζωή αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου ως έναν άνθρωπο με ίσα δικαιώματα.
Πάντα βλέπω τον εαυτό μου ως έναν άνθρωπο με την ίδια αξία συγκριτικά με τους υπόλοιπους ανθρώπους στη ζωή μου.
Αντιλαμβάνομαι πάντα ότι έχω την ίδια αξιοπρέπεια με όλα τα υπόλοιπα ανθρώπινα όντα.
Αν κοιτάξω τον εαυτό μου, βλέπω κάποιον που αξίζει το ίδιο με όλους τους υπόλοιπους.
Διαβάστε επίσης: Κανέναν δεν μπορείς να σώσεις αν δεν θέλει να σωθεί.
Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Σε μία πρώτη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Γερμανία με δείγμα 343 ανθρώπων με μέσο όρο ηλικίας τα 33χρόνια, οι συμμετέχοντες, άνδρες και γυναίκες, απάντησαν στο παραπάνω ερωτηματολόγιο και σε κάποια ακόμα που αφορούσαν στην αυτοαποτελεσματικότητά τους (π.χ. «είμαι σχεδόν πάντα ικανός να πετυχαίνω αυτό που προσπαθώ») και την αυτοπεποίθησή τους (π.χ. «κοιτάζω τον εαυτό μου με ζεστασιά και στοργή»).
Στη συνέχεια, συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο διεκδικητικότητας 8 δηλώσεων, στο οποίο για παράδειγμα έπρεπε να αναφέρουν αν νιώθουν άνετα να πουν στον σύντροφό τους ότι δεν τους αρέσει ο τρόπος που τους φέρεται. Σχεδόν 100 από τους συμμετέχοντες συμπλήρωσαν τα ίδια ερωτηματολόγια 9 μήνες μετά.
Με βάση την ανάλυση των απαντήσεων των συμμετεχόντων, η Renger υπογραμμίζει ότι η αυτοαποτελεσματικότητα, η αυτοπεποίθηση και ο αυτοσεβασμός είναι διακριτές πτυχές της έννοιας του εαυτού. Αν και οι τρεις αυτοί παράγοντες σχετίζονται με τη διεκδίκηση, μόνο ο αυτοσεβασμός συσχετίζεται άμεσα με αυτή. Όπως απέδειξαν και οι μετρήσεις που έγιναν 9 μήνες μετά, ο υψηλός αυτοσεβασμός σχετίζεται και με μεγαλύτερη συμπεριφορά διεκδίκησης.
Σε μία δεύτερη έρευνα που έγινε με περίπου 300 συμμετέχοντες με μέσο όρο ηλικίας τα 27, οι ψυχολόγοι συμπεριέλαβαν στις προηγούμενες μετρήσεις και μετρήσεις αυτοεκτίμησης (π.χ. «πόσο ευχαριστημένος είμαι γενικά από τον εαυτό μου») , αυτοαποδοχής (π.χ. «μου αρέσουν οι περισσότερες πτυχές της προσωπικότητάς μου») και της ψυχολογικής διάστασης των δικαιωμάτων (π.χ. «πραγματικά νιώθω ότι αξίζω περισσότερα από άλλους»).
Αφού συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να φανταστούν σενάρια προσβλητικά (π.χ. η γραμματέας σε ένα ιατρείο διατυμπανίζει το προσωπικό πρόβλημα του συμμετέχοντα) ή ένα σενάριο καταστροφής της ιδιοκτησίας τους (όπως για παράδειγμα ένας συνάδελφος του συμμετέχοντα να του καταστρέφει το σημειωματάριο) και να δηλώσουν πόσο πιθανό ήταν να αντιδράσουν διεκδικητικά (π.χ. να πουν ιδιαιτέρως στο-η γραμματέα ότι ο τρόπος του-της ήταν ακατάλληλος) ή επιθετικά (π.χ. να κάνουν ένα προσβλητικό αστείο για την εμφάνιση του-της γραμματέα μπροστά σε όλους).
ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Με τις μετρήσεις όλων των επιμέρους παραγόντων μόνο ο αυτοσεβασμός συνδέθηκε άμεσα με τη διεκδικητική συμπεριφορά, χωρίς ωστόσο να συνδέεται με την επιθετική. Τα ίδια ευρήματα βρέθηκαν και σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε αγγλόφωνο δείγμα 60 ατόμων, μόνιμων κατοίκων των Ηνωμένων Πολιτειών, στους οποίους και πάλι δόθηκαν υποθετικά σενάρια για να σκεφτούν τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδρούσαν.
Οι ψυχολόγοι καταλήγουν ότι η συνεισφορά της έρευνας είναι να εισαχθεί η έννοια του αυτοσεβασμού ως μία νέα ιδέα στο χώρο της ψυχολογικής έρευνας.
Σίγουρα, στη συγκεκριμένη έρευνα υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί, όπως ότι δεν υπάρχουν μετρήσιμες συμπεριφορές διεκδικητικότητας σε πραγματικές συνθήκες της ζωής. Ωστόσο, έδωσε μία ενδιαφέρουσα οπτική για την έννοια του εαυτού. Για μελλοντικές έρευνες, θα είχε ενδιαφέρον να μελετηθεί γιατί κάποιοι άνθρωποι έχουν περισσότερο αυτοσεβασμό από κάποιους άλλους και τον τρόπο με τον οποίο ο αυτοσεβασμός μπορεί να επηρεάσει συμπεριφορές καθημερινής διεκδίκησης, όπως η θέληση και η επιθυμία συμμετοχής σε πολιτικές διαδηλώσεις.
Διαβάστε επίσης: Όλα τα συναισθήματα μας αξίζουν να τα καλοδεχόμαστε.