Εαυτέ μου, Εσύ ο Άγνωστος.
Από τις απαρχές της ζωής μας, από την πρώτη-πρώτη στιγμή που βλέπουμε το φως, το οικογενειακό δίκτυο που μας περιβάλλει πασχίζει να μας εντάξει σε αυτόν τον κόσμο. Οι μητέρες μας πολεμούν να μας μάθουν να κοιμόμαστε νωρίς και με ωράριο ως βρέφη, να κρατάμε σωστά το στήθος της, όσο μας θηλάζει.
Μεγαλώνοντας, θα μάθουμε να κάνουμε τα πρώτα μας βήματα, υποβοηθούμενοι. Πού να ξέραμε πόσο σημαντικά θα ήταν εκείνα τα βρεφικά βήματα για την μετέπειτα ανεξαρτησία μας!
Παράλληλα, θα μάθουμε να δημιουργούμε λέξεις και προτάσεις, σμιλεύοντας με φωνούλες και ήχους τα όρια του κόσμου μας.
Ολόκληρη η νηπιακή και παιδική μας ηλικία αποτελεί μια αέναη προσπάθεια, δική μας και των σημαντικών άλλων, να μάθουμε!
Μετράμε ως το δέκα, αρχίζουμε να γράφουμε συλλαβές και λεξούλες, καινούριοι κώδικες επικοινωνίας μας κατακλύζουν.
Μαθαίνουμε κώδικες συμπεριφοράς, πώς να δομούμε σχέσεις και φιλίες, να μοιραζόμαστε.
Κάπως έτσι μπαίνουμε στο γαϊτανάκι της γνώσης που σταματάει μόνο όταν τελειώσει και η ίδια η ζωή.
ΑΡΑΓΕ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ;
Σε όλο αυτό το μακρύ και μαγικό ταξίδι γνώσης έχουμε συνοδοιπόρο τον εαυτό μας.
Μπορεί να μην το συνειδητοποιούμε αλλά είμαστε συνεχώς με τον εαυτό μας.
Σε κάθε χαρά, πρόκληση ή δυσκολία ο εαυτός μας είναι παρών. «Μας κουβαλάμε παντού μαζί». Πόσο καλά, βέβαια, μας ξέρουμε; Μάθαμε να γράφουμε μικροί και μπορεί να το εξελίξαμε τόσο που σήμερα να τελειώνουμε κάποιο πανεπιστήμιο.
Τον εαυτό όμως; Το γνωρίσαμε; Κάναμε κάποια απόπειρα προς την αυτογνωσία; Συχνά ακούω σε καθημερινές συζητήσεις φράσεις όπως «αυτός με ξέρει καλύτερα από τον καθένα» και με κάνει να αναρωτιέμαι αν αυτό μπορεί να συμβαίνει.
Δεν αμφιβάλλω για την ικανότητα κάποιου και το ενδιαφέρον του να αξιολογεί τις προσλαμβάνουσες που του δίνονται ώστε να κάνει εκτιμήσεις και να βγάζει συμπεράσματα για το χαρακτήρα μας. Ποιόν χαρακτήρα μας, όμως; Ποιόν εαυτό;
Είμαστε ένα πράγμα άραγε ή ένα σύνθετο σύστημα μοτίβων και σκέψεων που αλλάζουν το πώς αντιδρούμε και εν τέλει το ποιοι είμαστε κατά περίπτωση; Και ακόμη κι αν σημαντικοί άλλοι στις ζωές μας αποπειρώνται να ξεκλειδώσουν στοιχεία του χαρακτήρα μας και να μας μάθουν, εμείς; Εμείς μπήκαμε ποτέ στη διαδικασία να μας γνωρίσουμε καλύτερα;
Όταν θα με επισκεφτεί κάποιος θεραπευτικά, στο πρώτο κιόλας ραντεβού μας θα τον ενημερώσω για τις δυσκολίες που θα βρει μπροστά του αν αποφασίσει ότι θέλει να εμπλακεί στη θεραπευτική διαδικασία.
Ξέρω ότι μπορεί να ακούγεται αποθαρρυντικό, αλλά είναι η αλήθεια.
Η ψυχοθεραπεία αποτελεί μια θαυμαστή ευκαιρία στη ζωή κάποιου. Μια καινούρια, άγνωστη πόρτα σε έναν νέο κόσμο, τον κόσμο της αυτογνωσίας μας. Σε αυτό το μοναδικό ταξίδι όμως θα υπάρξουν, μεταξύ άλλων, δύσκολες και σκοτεινές στιγμές. Γιατί αυτό;
Γιατί η ψυχοθεραπεία αποτελεί ίσως την μοναδική μας ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με το κέντρο μας.
Να μείνουμε μόνοι με τον εαυτό μας, και αυτό μπορεί να φαντάζει εύκολο, στην πραγματικότητα όμως είναι το δυσκολότερο και πιο θαρραλέο πράγμα που μπορεί να επιχειρήσει κανείς.
Να αλλάξει, δηλαδή, την εστίαση του ψυχολογικού φακού από το έξω προς το μέσα.
Θα εντοπίσει τότε τα μοτίβα σχέσεων που δομεί, το νόημα των επιλογών που κάνει στη μέχρι τώρα ζωή του.
Θα συνειδητοποιήσει πως η ζωή του δεν υπήρξε μια σειρά τυχαίων γεγονότων, ούτε ο ίδιος έρμαιο της τύχης ή των άλλων, ότι ο «εαυτός του» ήταν εκεί και ενεργητικά έμπαινε σε οικεία μοτίβα και σε σχέσεις των οποίων οι δυναμικές του ήταν γνώριμες.
Τρανό παράδειγμα αυτού που περιγράφω αποτελεί το πιο πρόσφατο ραντεβού με μια θεραπευόμενή μου, το οποίο αποδείχτηκε εξαιρετικά πληθωρικό και διαφωτιστικό, καθώς εκείνη μου εξέφρασε κάτι που ενώ ήδη γνώριζα, κάθε φορά που μου το αναφέρει κάποιος θεραπευόμενός μου δεν με αφήνει ασυγκίνητη.
«Στο προηγούμενο ραντεβού μας, μου λέει, έγινε ένα κλικ μέσα μου, και ξαφνικά είδα το που με έχω τοποθετημένη. Με έχω τόσο χαμηλά, και γι’ αυτό αρκούμαι στο λίγο των άλλων, γι’ αυτό συμβιβάζομαι. Και το κάνω συνέχεια.»
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΤΡΩΜΕΝΟ ΜΕ ΡΟΔΟΠΕΤΑΛΑ
Ήταν τόσο κομβικό σημείο, ένα «κλικ», όπως το έθεσε, γιατί όχι μόνο εντόπισε το σκοτεινό της σημείο, αλλά ήταν ικανή να το βάλει σε λόγια και να ακούει τον εαυτό της να το περιγράφει.
Οι μέρες που ακολουθούν συνήθως μετά από μια τέτοια συνειδητοποίηση δεν είναι εύκολες.
Μπαίνουμε, όπως ο έφηβος σε μια διαδικασία που αμφιβάλλουμε για τα πάντα, σε μια απόπειρα να ξαναδημιουργήσουμε τον ψυχικό μας κόσμο εκ θεμελίου.
Ο εαυτός μας μπαίνει στο μικροσκόπιο και τα μελανά μας σημεία αναδύονται.
Όταν θα έρθουμε σε επαφή με το μελανό μας σημείο για πρώτη φορά, αρχικά θα εκπλαγούμε.
Η συνειδητοποίηση του θέλει χρόνο και πιθανόν να προκαλέσει θλίψη και προβληματισμό.
Θα πρέπει, όμως, να θυμόμαστε πως μόλις έχουμε πραγματοποιήσει το μεγαλύτερο βήμα, για να κατακτήσουμε αυτό που λέγεται αυτογνωσία, και να θυμόμαστε πως στο ταξίδι αυτό της γνωριμίας με τον εαυτό δεν είμαστε μόνοι, αλλά έχουμε συνοδοιπόρο και συνεργάτη τον θεραπευτή μας.