Μία μόδα των τελευταίων χρόνων είναι η υιοθέτηση διαιτών χωρίς γλουτένη με σκοπό την απώλεια βάρους.
Τα τρόφιμα χωρίς γλουτένη γίνονται όλο και πιο δημοφιλή και τα προϊόντα χωρίς γλουτένη καταλαμβάνουν όλο και περισσότερο χώρο στα ράφια των super markets με το κόστος τους να ξεπερνά κατά πολύ αυτό των προϊόντων που την εμπεριέχουν.
Είναι μία μόδα της εποχής ή είναι ανάγκη;
Πριν απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα πάμε πρώτα να δούμε τι είναι αυτή η περίφημη γλουτένη. Είναι η πρωτεΐνη του ενδοσπερμίου του σιταριού, του κριθαριού και της σίκαλης και αποτελείται από δύο επιμέρους πρωτεΐνες, τη γλιαδίνη και τη γλουτενίνη. Η γλουτένη αλληλεπιδρά με το άμυλο και τη μαγιά και, εγκλωβίζοντας αέρα, προκαλεί το φούσκωμα στις ζύμες. Πέρα από αυτά τα δημητριακά όμως πού αλλού μπορούμε να βρούμε τη γλουτένη και τι μπορούμε να καταναλώσουμε αν θέλουμε να την αποφύγουμε; Τρόφιμα τα οποία περιέχουν γλουτένη είναι το πλιγούρι, το σιμιγδάλι, το ψωμί, τα δημητριακά πρωινού, τα μπισκότα, τα ζυμαρικά, τα αλλαντικά, οι έτοιμες σάλτσες και σούπες, οι κύβοι λαχανικών, οι απομιμήσεις κρέατος, τα ζαχαρωτά, τα γαριδάκια, και άλλα άπειρα επεξεργασμένα τρόφιμα, ακόμη και τα ποτά όπως η μπίρα, η βότκα και το τζιν. Τρόφιμα ελεύθερα γλουτένης είναι το ρύζι, το καλαμπόκι, η κινόα, η πατάτα, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, τα γαλακτοκομικά, το κρέας, το ψάρι, τα έλαια, οι ξηροί καρποί, το καλαμποκάλευρο, το ρυζάλευρο, η ζάχαρη κ.α.
Μία μερίδα ανθρώπων μπορεί να έχει δυσανεξία στη γλουτένη, μία ασθένεια που ονομάζεται κοιλιοκάκη. Είναι μία αυτοάνοση, χρόνια νόσος από την οποία πάσχει μόλις 1 στα 100 άτομα και μπορεί να προκαλέσει φλεγμονές και βλάβες στο λεπτό έντερο. Οι φλεγμονές αυτές και οι βλάβες μπορούν μακροπρόθεσμα να προκαλέσουν ατροφία στις λάχνες του εντέρου με αποτέλεσμα τη δυσαπορρόφηση των θρεπτικών συστατικών. Τα κλασσικά συμπτώματα της κοιλιοκάκης είναι η διάρροια, οι εμετοί, οι κράμπες και οι πόνοι στο έντερο, το συνεχές φούσκωμα και πρήξιμο, η ανεπάρκεια θερμίδων και απαραίτητων θρεπτικών συστατικών, η απώλεια βάρους και η υπερβολική κόπωση. Η μοναδική θεραπεία για την ασθένεια αυτή, λοιπόν, είναι η δια βίου και πλήρης αποχή από τρόφιμα και ποτά που περιέχουν γλουτένη.
Υπάρχει, όμως, και ένα κομμάτι που υιοθετεί αυτού του είδους τη δίαιτα όχι για λόγους υγείας αλλά με σκοπό την απώλεια κιλών ή επειδή πιστεύει ότι πρόκειται για ένα πιο υγιεινό πρότυπο διατροφής. Ας δούμε, λοιπόν, έναν έναν τους λόγους για τους οποίους κάτι τέτοιο δεν αποτελεί σωστή απόφαση. Δεδομένου ότι μία τέτοια δίαιτα είναι αρκετά απαιτητική και συνάμα περιορισμένη όσον αφορά στις επιλογές των τροφίμων, θα αναγκαστεί κανείς να καταφύγει σε τρόφιμα του εμπορίου απαλλαγμένα από γλουτένη. Αν διαβάσουμε τις ετικέτες αυτών των τροφίμων θα διαπιστώσουμε τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα τους τόσο σε θερμίδες και ζάχαρη όσο και σε λίπος σε σχέση με τα αντίστοιχα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη. Άρα μία τέτοια δίαιτα μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα από την απώλεια βάρους εάν δεν υπάρχει προσοχή στην κατανάλωση τέτοιων τροφίμων. Ακόμη και σε περιπτώσεις που ορισμένοι αφαίρεσαν τη γλουτένη από τη διατροφή τους και είχαν την επιθυμητή απώλεια βάρους, αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι υπερκατανάλωναν τρόφιμα που είχαν την πρωτεΐνη αυτή αλλά και μεγάλη περιεκτικότητα σε θερμίδες, όπως κέικ, μπισκότα, σφολιατοειδή κ.α. Άρα σε αυτές τις περιπτώσεις, μάλλον η αποχή από τα συγκεκριμένα τρόφιμα είναι αυτή που οδήγησε στην απώλεια και όχι η απουσία γλουτένης. Επίσης, η αφαίρεση από τη διατροφή μας μίας τόσο μεγάλης κατηγορίας τροφίμων, όπως τα δημητριακά και, συνεπώς, τα προϊόντα ολικής άλεσης, είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε πληθώρα διατροφικών ελλείψεων όπως αυτή των βιταμινών και των φυτικών ινών.
Υπάρχει λόγος, λοιπόν, να επιβάλλουμε στον εαυτό μας μία τόσο απαιτητική διατροφή όπως αυτή της ελεύθερης γλουτένης εάν δεν πάσχουμε από κοιλιοκάκη; Είναι τα πλεονεκτήματα περισσότερα από τα μειονεκτήματα και τους κινδύνους; Αξίζει τον κόπο; Όχι, όχι και όχι. Για να μπορέσουμε να πετύχουμε την απώλεια βάρους και να έχουμε μία υγιεινή διατροφή στην καθημερινότητά μας χρειαζόμαστε ισορροπία και ποικιλία στις επιλογές και πάνω από όλα μέτρο. Mind your food Και μην ξεχνάτε την άσκηση!
Ελίνα Νικολοπούλου
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
ALTERLIFE Boutique